Đĩa cứng hay gọi đúng hơn là ổ đĩa cứng (tiếng Anh: Hard Disk Drive, viết tắt là HDD) là thiết bị dùng để lưu trữ dữ liệu trên bề mặt các tấm đĩa hình tròn phủ vật liệu từ tính.
Ổ đĩa cứng (hay ổ cứng) thường được biết đến như là một bộ phận rất quan trọng của máy tính với việc lưu trữ dữ liệu trong suốt quá trình sử dụng của người dùng: Các thao tác từ việc truy xuất đọc tài liệu office, tải file, thiết kế hình ảnh, các bản vẽ, biên tập video, cài đặt phần mềm, game… là các thao tác đọc/ ghi trên ổ đĩa cứng và những dữ liệu này được lưu trên đó.
Đĩa cứng là loại bộ nhớ "không thay đổi", có nghĩa là chúng không bị mất dữ liệu khi ngừng cung cấp nguồn điện cho chúng.
Ổ đĩa cứng là một khối duy nhất, các đĩa cứng được lắp ráp cố định trong ổ ngay từ khi sản xuất nên không thể thay thế được các "đĩa cứng" như với cách hiểu như đối với ổ đĩa mềm hoặc ổ đĩa quang (Bạn có thể tham khảo thêm >> CÁC THIẾT BỊ LƯU TRỮ DỮ LIỆU)
Ổ đĩa cứng gồm các thành phần, bộ phận cơ bản sau:
- Đĩa từ: (platter): Đĩa thường cấu tạo bằng nhôm hoặc thuỷ tinh, trên bề mặt được phủ một lớp vật liệu từ tính là nơi chứa dữ liệu. Mỗi đĩa từ có thể sử dụng hai mặt, đĩa cứng có thể có nhiều đĩa từ, chúng gắn song song, quay đồng trục, cùng tốc độ với nhau khi hoạt động.
+ Track: Trên một mặt làm việc của đĩa từ chia ra nhiều vòng tròn đồng tâm thành các track.
+ Sector: Trên track chia thành những phần nhỏ bằng các đoạn hướng tâm thành các sector. Các sector là phần nhỏ cuối cùng được chia ra để chứa dữ liệu.
+ Cylinder: Tập hợp các track cùng bán kính (cùng số hiệu trên) ở các mặt đĩa khác nhau thành các cylinder.
- Trục quay: Trục quay là trục để gắn các đĩa từ lên nó, chúng được nối trực tiếp với động cơ quay đĩa cứng. Trục quay có nhiệm vụ truyền chuyển động quay từ động cơ đến các đĩa từ.
- Động cơ: Được gắn đồng trục với trục quay và các đĩa.
- Đầu đọc/ghi dữ liệu trong đĩa cứng (head) có công dụng đọc dữ liệu dưới dạng từ hoá trên bề mặt đĩa từ hoặc từ hoá lên các mặt đĩa khi ghi dữ liệu.
- Cần di chuyển đầu đọc/ghi (head arm hoặc actuator arm) là các thiết bị mà đầu đọc/ghi gắn vào nó. Cần có nhiệm vụ di chuyển theo phương song song với các đĩa từ ở một khoảng cách nhất định, dịch chuyển và định vị chính xác đầu đọc tại các vị trí từ mép đĩa đến vùng phía trong của đĩa (phía trục quay).
- Mạch điều khiển: có nhiệm vụ điều khiển động cơ đồng trục, điều khiển sự di chuyển của cần di chuyển đầu đọc để đảm bảo đến đúng vị trí trên bề mặt đĩa.
- Mạch xử lý dữ liệu: dùng để xử lý những dữ liệu đọc/ghi của ổ đĩa cứng.
- Bộ nhớ đệm (cache hoặc buffer): là nơi tạm lưu dữ liệu trong quá trình đọc/ghi dữ liệu. Dữ liệu trên bộ nhớ đệm sẽ mất đi khi ổ đĩa cứng ngừng được cấp điện.
- Đầu cắm nguồn cung cấp điện cho ổ đĩa cứng.
- Đầu kết nối giao tiếp với máy tính.
- Các cầu đấu thiết đặt (tạm dịch từ jumper) thiết đặt chế độ làm việc của ổ đĩa cứng: Lựa chọn chế độ làm việc của ổ đĩa cứng (SATA 150 hoặc SATA 300) hay thứ tự trên các kênh trên giao tiếp IDE (master hay slave hoặc tự lựa chọn), lựa chọn các thông số làm việc khác…
Vỏ ổ đĩa cứng có chức năng chính nhằm định vị các linh kiện và đảm bảo độ kín khít để không cho phép bụi được lọt vào bên trong của ổ đĩa cứng.
Ngoài ra, vỏ đĩa cứng còn có tác dụng chịu đựng sự va chạm (ở mức độ thấp) để bảo vệ ổ đĩa cứng.
Cấu tạo ổ đĩa cứng
Được cấu tạo từ các thành phần trên, một câu hỏi cũng khá thú vị ở đây là: ĐĨA CỨNG LÀ THIẾT BỊ LƯU TRỮ TRONG HAY NGOÀI ?
Như đã giải thích phía trên, ổ đĩa cứng thường được biết đến là thiết bị lưu trữ dữ liệu cho máy tính. Ngày nay, với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ cũng như nhu cầu lưu trữ ngày càng lớn từ phía người dùng thì ổ đĩa cứng không chỉ đơn thuần là thiết bị lưu trữ gắn trong cho máy tính để bàn, server, máy tính xách tay - laptop mà nó còn dùng để lưu trữ gắn trong cho camera giám sát (gắn trong các đầu ghi DVR, hệ thống NVR) hay dùng lưu trữ cho các thiết bị lưu trữ mạng NAS.
Đĩa cứng lưu trữ trong cho máy tính để bàn, server, laptop
Ổ cứng cũng được sử dụng làm thiết bị lưu trữ gắn ngoài thông qua một thiết bị chuyển đổi thường dùng là Box ổ cứng giao tiếp với các thiết bị khác thông qua cổng usb, thunderbolt hay giao tiếp không dây.
Ổ đĩa cứng lưu trữ ngoài mang lại nhiều tiện ích cho người dùng như mở rộng dung lượng lưu trữ cho máy tính, máy chơi game, lưu trữ phim, ảnh cho TV, smartphone với dung lượng lớn, giá thành rẻ và đặc biệt nhất ở tính linh hoạt trong việc di chuyển công tác hay du lịch dã ngoại đều có thể truyền tải dữ liệu một cách nhanh chóng.
Ổ đĩa cứng gắn ngoài qua cổng usb trên máy tính
Bạn có thể tham khảo chi tiết các dòng ổ đĩa cứng được phân loại theo nhu cầu sử dụng của người dùng dưới đây: